O Rzeczniku Praw Ucznia
Nie ma jednolitego dokumentu jednolitego dokumentu określającego prawa ucznia. Od 6 stycznia 2000 roku weszła w życie „Ustawa o Rzecznik Praw Dziecka. Tematyki praw ucznia dotyka wiele ustaw i rozporządzeń Ministra Edukacji Narodowej. Zwykle określa się je na podstawie Konstytucji, Kodeksu Cywilnego, Kodeksu Karnego, Ustawy o systemie oświaty, Statutu Szkoły, przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, Konwencji o Prawach Dziecka, Konwencji o Ochronie Praw Dziecka i Podstawowych Wolności. Są to dokumenty, które w państwie prawa powinny być przestrzegane, a łamanie praw w nich zawartych powinno pociągać za sobą konsekwencje w postaci postępowania sądowego.
Oczywiście nie jest w interesie ucznia podawać do sądu swojego nauczyciela za to, ze zamiast czwórki otrzymał trójkę z klasówki. Dlatego też wypracowano mechanizmy, które ułatwiają porozumienie między uczniem a nauczycielem. Do takich mechanizmów należą; instytucja Rzecznika Praw Ucznia, Samorząd Szkolny, Szkolni Rzecznicy Praw Ucznia.
Dokładna lista praw i obowiązków ucznia powinna znajdować się w Statucie Szkoły. Każda szkoła tworzy swój statut, w którym określa zasady funkcjonowania szkoły oraz sposoby współpracy uczniów, nauczycieli i rodziców. W niektórych szkołach prężnie działający samorząd wybiera rzecznika lub rzeczników praw ucznia, którzy reprezentują interesy uczniów przed radą pedagogiczną czy dyrekcją szkoły.
Tam, gdzie Samorząd Uczniowski jest wyjątkowo aktywny, szkoły staja się odzwierciedleniem małych demokratycznych państewek. To, jak będą reprezentowane prawa indywidualne przysłowiowego Jasia Kowalskiego, zależy głównie od aktywności samego Jasia. Samorząd Szkolny jest pierwszym przedstawicielem i obrońcą praw ucznia.
Uczniowie szkół, w których nie zostały wypracowane formy samorządności muszą zwracać się bezpośrednio do wizytatorów pełniących funkcje rzeczników praw ucznia w Wojewódzkich Kuratoriach Oświaty.